Mar kale ku soodhawaada taxanaha musuqii meel kasta gaaray ee Madaxweyne Xasan Sheekh. Qaybtan waxa ay dabasocotaa qayb hore u baahday iyo musuqa baahsan ee ka taagan Bangiga Dhexe ee Soomaaliya.
Qaybtan waxa aan ku eegaynaa jaahwareerka ka dhextaagan Guddoomiyaha Bangiga Dhexe oo kaashanaya Maareeyaha Guud iyo Agaasimaha Fulinta iyo cadaadiska daran ee saaran shaqaalaha Bangiga Dhexe. Maareeyaha Guud iyo Agaasimaha Fulinta Bangiga Dhexe ayaa xogo hoose oo Bangiga la xiriira la wadaagay Villa Somalia ayada oo muhiimaddu tahay in la sumcad-dilo Guddoomiye Ku-xigeenka Bangiga iyo Guddiga Bangiga Dhexe oo diiday inay shaabadeeyaan ama oggolaadaan sharci-darrada ka dhex-socota Bangiga iyo ayagoo loo cusbooneysiiyey shaqada Bangiga Dhexe, shaqadiina aan la soo bandhigin, lana xayeysiin, loona tartamin.
Jaahwareerka shaqaalaha iyo madaxda Bangiga ka dhextaagan waxaa tusaale u ah emailo la isweydaarsaday. Emailada mid kamid ah oo Maareeye Guud Maxamed Cabdi Maxamed Faracade la qaybsaday Villa Soomaaliya ayaa sidan u qornayd: “Ninka cusub waa fududyahay, wax shaqo ahna ma yaqaan, sharciga iyo policy-gana mid ixtiraama ma aha. Sidaa ula soco. Wareer baaxad leh baa meesha ka taagan.”
Qofka Maareeye Maxamed Cabdi Faracadde uu ka hadlayaa kana cabanayaa waa Guddoomiye Kuxigeenka Bangiga Dhexe Cali Yaasiin. Guddoomiye Cali Yaasiin ayaa si ku-meelgaar ah u joojiyey kharashaadka Bangiga Dhexe ee aan daruuriga ahayn.
Guddoomiyaha Bangiga Dhexe oo ka warhelay emailka joojinta kharashka iyo emailo kale ayaa isla markiiba email qoray, una diray dhammaan shaqaalaha Bangiga. Emailka ayaa sidaan u qornaa: “Asalaamu Calaykum, Dhammaan shaqaalaha, agaasimeyaasha iyo xubnaha kale ee maamulka ee email-kan hoose waxaan lala socodsiinayaa in aysan gaarin go’aan wax looga beddelayo hannaanka maamulka maaliyadda oo ka soo baxay maamulka bangiga. Bangigu wuxuu leeyahay sharci, siyaasad maamul maaliyadeed, guddoon iyo mas’uuliyado kala cad. Qof kasta oo bangiga ka shaqeeya darteed waxaa waajib ku ah inuu sidooda ugu dhaqmo nidaamka iyo kala dambaynta sharciga bangiga. Sidaas daraadeed, waxba kama jiraan qoraalka hore la’idiinku soo diray. Waad mahadsan tihiin.”
Bangiga Dhexe oo sharci ahaan ah mid madaxbannaan sida muuqata waxaa lagu hayaa faragelin ba’an marka la eego halbeegyada IMF-ta iyo sharciga Soomaaliya u yaal labadaba, sidaas darteed in emailo Agaasimaha Guud u diro Villa Soomaaliya waa mid ku xadgudbaysa Xeerka Bangiga Dhexe, waxayna caddayneysaa faragelinta siyaasadeed ee bangiga shaqadiisa, hawl maalmeedkiisa, iyo go’aan gaarista ay Villa Somalia ku hayso.
Si aan hore loo arag, kana duwan shuruucda adduunka, Maareeyaha Guud iyo Agaasimaha Fulinta Bangiga Dhexe ayaa lagu abaalmariyey, awoodna loo siiyey go’aan ka gaaridda xisaabaadka maaliyadeed ee maalinlaha iyo go’aamada shaqaalaha oo ayna ku jiraan shaqaaleysiinta iyo cayrinta shaqaalaha, waana mid lid ku ah sharciga Sharciga Bangiga Dhexe ee 2012.
Tusaale foolxun ayaa ah Maareeyaha Guud oo isticmaalaya lacagta Bangiga Dhexe waxa uu bistoolado, qoryaha AK-47 iyo rasaas ka soo gatay suuqa madow, kalina ku ah fulinta gadashada iyo oggolaanshahaba. Tallaabooyinka noocan ahi waa kuwo lid ku ah heerarka xisaabaadka, maaddaama Maareeyaha Guud aan sharcigu u oggolayn inuu qayb ka noqdo wax-kala-iibsi uu masuul ka yahay. Sidoo kale wuxuu jebiyey qaraarkii qabyada ahaa ee 2714 (2023) ee uu ansixiyay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay. Qaraarkan oo ah kii qaaday cunaqabataynta hubka ayaa faraya in si adag loo xakameeyo iibinta iyo dhaqdhaqaaqa hubka Soomaaliya. Tani waxay tusaale cad u tahay ku-takri-falka hantida dadweynaha ee Maareeyaha Bangiga Dhexe iyo sida uusan dan uga lahayn baadhis kaga timaada hanti-dhawrka.
Hub iyo rasaas kaliya kuma eka ee Maareeyaha Guud waxa uu maalka ummadda u isticmaalay in uu ku bixiyo kharashaadka asaga goonida u ah, sida gaadiid iyo waardiyayaal, oo haddana kharashaadkaas la sii buunbuuniyey.
Dhanka musuqa Guddoomiyaha Bangiga Dhexe asaga oo ay u qorantahay mushaar dhan $230 kun 7 boqol iyo 97 ayuu haddan maalka Bangiga Dhexe wuxuu ku soo gatay mashiinka dharka dhaqa oo uu ku qiimeeyey $700 iyo mashiinka boorka xaara oo asna uu ku qiimeeyey $200.
Dhanka boodhka iyo maamulka guud ee Bangiga Dhexe, Xeerka Bangiga Dhexe ee 2012 wuxuu si cad u qeexayaa aqoonta laga rabo xubnaha Guddiga ama Boodhka, waana in ay leeyihiin shahaadooyin waxbarasho iyo waayo-aragnimo ballaaran dhanka bangiyada ama maamulka maaliyadda, iyo waliba anshax suuban. Magacaabista dhawaan la magacaabay Boodhka Bangiga waa mid si toos ah u jabisay shuruudaha la rabay. Tusaale waxaa kuugu filan in laba kamid ah Guddigii ugu dambeeyay ee la magacaabay aysan lahayn khibrad maaliyadeed oo mid khibradiisu waa dhanka iibka dhismayaasha, kan kale waa dhanka adeegga bulshada. Sidaas darteed magacaabistu waa mid kahorimanaysa Xeerka Bangiga Dhexe, wiiqaysa kalsoonida bangiga iyo kalsoonida daneeyayaasha.
Dhanka qaraabakiilka, Bangiga Dhexe waxa uu qandaraasyo kor u dhaafaya $2 milyan oo doolar siiyey kambaniyo aan awood iyo aqoon toona u lahayn shaqada loo igmaday, waxaana kamid ah qandaraas la siiyey Shirkadda Ganacsiga Daljir ee uu leeyahay Cali Sheekh Maxamuud oo walaal la ah Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.
Musuqa Bangiga Dhexe intaas kuma ekee, waxaa kale oo jira lacago laga soo dhiciyey bangiyada adduunka kuna maqnaa bangiyo shisheeye illaa maalinkii ay dhacday dawladdii hore ee kacaanka. Lacagahaas la soo dhiciyey laguma shubin akoonka Bangiga Dhexe lamana yaqaan meel ay mareen.
Waxaa kale oo jira koror saa’id ah dhanka kharashaadka hawlgalinta, una baahan dabagal iyo caddayn waliba si taxaddar leh.
Kharashaadka hawlgalintu waxa uu awal ahaa sannadkii kudhawaad $10 milyan oo doolar, laakiin sannadkii 2023-na inta aad u siyaaday buu wuxuu gaaray $194 milyan oo doolar. Korodhkan ayaa loo sababeynaa maamul-xumo, kormeer la’aan miisaaniyadda, iyo qorshaynta maaliyadeed oo liidata. Kororka kharashaadka ay kamidyihiin safarka, gunnooyinka hawlgalka, iyo kharashaadka kaladuwan ee kale ayaa loo tirinayaa wax-qabad la’aan, kontorool la’aan, iyo kharash-gareynta oo aanba dan laga laheyn.
Nala arag oo nala maqal kororka kharashaadka sida ku cad Warbixinta Xisaabxirka Hanti-dhawrka ee sannadkii 2023:
Sannadkii 2022 kharashaadka hawlgalinta Bangiga Dhexe waxay ahayd $9,737,103 meesha sannadka 2023 ay kor u kacday kudhawaad boqoley ahaan 2000% kharashkuna noqday $194,273,180.
Haddii aan midmid u soo qaadanao, kharashaadka Gunnooyinka Safarka iyo sahayda sannadkii 2022 waxay ahayd $208,375, meesha sannadkii 2023 ay kudhawaad laba jibaarantay oo noqotay $471,568
Dhanka Gunnooyinka Hawlgalka: Sannadkii 2022waxay ahaayeen $151,362 meesha sannadkii 2023 ay 3 boqol ka badan jibbaarmeen oo kharashku noqday $623,698
Intaas kuma eka ee kharashaadka Per Diem-ka ayana waa ay 100 jibbaarmeen oo meesha sannadkii 2022 ay ahaayeen $325,130 waxay sannadkii 2023 noqdeen $667,960.
Tababarka Shaqaalaha ayaa asna 100 jibbaarmay oo meesha uu sannadkii 2022 ka ahaa $144,450 waxa uu sannadkii 2023 noqday $329,796 oo waa laba jibbarmay iyo ka sii badan.
Daljir kala soco Q7aad iyo Musuqii meel kasta gaaray ee Madaxweyne Xasan Sheekh.
Daljir Media | SOMALIA
FG: Halkan riix oo daalaco warqadda Xildhibaan Dr. Abdillahi Hashi Abib u qoray Madaxweyne Xasan Shiikh
Daawo
FAALLOOYIN & FALCELIN