In kasta oo hore loo fashiliyey dhowr afgambi, haddana afgambiga asbuucii hore ee 16kii Abriil la fashiliyey waa uu ka duwanaa kuwii hore, dhan abaabul iyo dhanka sida saraakiil sare oo kamid ah ciidamada qalabka sida ee Burkina Faso ay qayb uga ahaayeen afgambiga.
Saacado kahor isla maalinkii la qorsheeyey in laga takhaluso Madaxweyne Ibraahim Traore, waxa ay ciidamada Burkina Faso oo kaashanaya sirdoonka dalka isku gadaameen xeryihii ay ku kala sugnaayeen saraakiishii qabanqaabineysay afgambiga. Xogo laga helay taleefoonada saraakiisha ayaa sheegaya in marnaba aysan filayn saraakiisha afgambiga huggaamineysay in laga warhayey, oo xataa qaarkood waxaa la qabtay ayaga oo taleefoonada xogo ku kala qaadanaya.
Afgambiga oo la sheegay in ay ka danbeeyeen dalal shisheeye oo ay kamidyihiin Faransiiska iyo Mareykanka ayaa la sheegay in uusan ahayn mid qof gooni ah ay u wadeen in uu talada dalka la wareego, laakiin uu ahaa mid dalka oo dhan looga abuurayo qalalaase baahsan oo aan hore loo arag oo la mid ah kan Soomaaliya. Xogaha illaa hadda la soo bandhigay waxaa kamid ah in isla markiiba la dilo Madaxweyne Ibraahim Traore iyo dhammaan saraakiisha iyo wasiirada talada dalka haya, deedna la bilaabo in la laayo ganacsatada iyo qof kasta oo muhiim u ah bulshada.
Kaddib markii Burkina Faso gasho qalalaase baahsan oo bulshadu xabbad isku qaadato, dalkuna uu muddo bilaa madaxweyne noqdo, ayaa sida laga baahiyey talafashinka Faransiiska waxaa la qorsheeyey in la keeno ciidamo nabad-ilaalin oo ka socda Qaramada Midoobay. Xogaha ka imaanaya Faransiiska iyo waliba dalka Nigeria ayaa lagu sheegay in la qorsheeyey in ciidamo nabad-ilaalin Burkina Faso la geeyo, lana siiyo awood hawgalin oo waqtigiisu yahay ugu yaraan 30 sano, ayada oo la raacayo nidaamkii hore loogu soo tijaabiyey Soomaaliya.
Gabbaldhac, isla 16kii bisha Abriil, qorshihii reer galbeedka ee afgambigii Burkina Faso waxa uu ku dhamaaday guuldarro iyo fashil aan la filayn, Madaxweyne Ibraahim Traore oo hore loola cararay meel amnigiisa lagu sugo waxa uu ku soo laabtay madaxtooyada dalka.
Labo maalmood kabacdi waxaa hadlay Jananka Mareykanka ee haysta hawlgalka Afrika ama Africa Command (AFRICOM) Michael Langley. Janan Langley oo u cagajugleyna Madaxweyne Ibraahim Troare ayaa sheegay in Madaxweynaha Burkina Faso uu la wareegtay dahabkii dalka, uuna rabo in asaga oo dahabkaas isticmaalaya uu dalka xoog iyo bilaa dimoqraadiyad ku haysto. Waxaa xusid mudan in dalalka Burkina Faso, Niger iyo Mali ay dhammaantood dalalkooda ka cayriyeen wixii ciidamo reer galbeed ee dalalkooda joogay, xireena dhammaan saldhigyadii ciidamada Mareykanka iyo kuwii Faransiiska. Waxa kale oo xusid mudan in ay dib ula soo noqdeen khayraadkii dalalkooda oo ay kamidyihiin buurihii laga qodi jiray dahabka, yuraaniyamka iyo dhammaan wixii macdan ah oo hore reer galbeedku u guranjiray, ayaga oo aan canshuur iyo khayrad qaybsi toona la galin dalalkii ay khayraadkooda guranayeen.
Heshiisyada ay dalalka Burkina Faso, Mali iyo Niger hore ugula jireen dalalka reer galbeedka ee khayraadkooda guran jiray ayaan waxba uga duwaneyn kan Soomaaliya ay hadda la gashay dalka Turkiga. Heshiiska Soomaaliya ay la gashay ayaa Turkiga awood u siinaya in ay khayraadka Soomaaliya meesha ay rabaan u dhoofin karaan, wax canshuur ahna aan laga qaadi doonin, lacagtana aan marnaba lagu soo celin doonin bangiyo ku yaal Soomaaliya. Sidoo kale saamiqaybsiga Soomaaliya ayaa laga dhigay illaa iyo 5% ama inta u dhexaysa 0% illaa 5%, haddii Soomaaliya shidaalka qayb ka qaadatana laga jari doono saamigeeda. Sidoo kale kharashaadka ku baxaya ciidamada Turkiga ayaa asna laga jari doonaa saamiga Soomaaliya.
Saraakiisha Burkina Faso ee uu hoggaaminayo Madaxweyne Ibraahim Traore ayaa ka dhiidhiyey heshiiyada madaxdii hore ee dalkoodu la galeen reer galbeedka, taladii dalkoodana dib ula wareegay. Laakiin dalalkii reer Galbeedku raalli kama aha madax xisaabtanta, waligoodna raalli ka noqon mayaan, waxaana socda qorsheyaal ay maleegayaan si ay talada Burkina Faso markale u maroorsadaan, una gurtaan khayraadka sidii ay waligood u guran jireen iyo bilaa xisaabtan. Nasiibwanaag dadka Galbeedka Afrika, siiba waddama Saaxilka ee Burkina Faso, Mali iyo Niger waa baraarugeen, shacabkuna marnaba ma oggolaan doonaan madax fulisa danaha reer Galbeedka oo kaliya, oo iska indhatira danta dalka, ayaga oo ku doorsanaya guryo qurxoon oo Paris iyo Istanbul ku yaal, iyo xoogaa lacag ah oo inta ay ka boobaan shacabka ay xukumaan ku kaydsada banigyo reer Galbeed, markasta oo ay fulin waayaan danaha laga leeyahayna loogu hanjabo in lacagta bangiyada u taal lagala wareegayo.
Dadka Soomaalidu ma leeyihiin karti baraarug sida kuwa dadyowga Galbeedka Afrika, mise Soomaalidu waxay raalli ka yihiin kala-qaybinta iyo kala-qoqobka aan xadka lahayn ee maalin kasta lagu hayo?
> Daljir Media
COMMENTS