Soomaalidu ma fahamsantahay meel xaal adduun marayo, diyaar se ma u tahay istaagga gargaarka reer Galbeedka ee soo fooleh?
Waayahaan adduunka waxaa harqiyey dagaalo iyo dhaqaale-xumo, waana bilow oo saadaashu ma fiicna oo waxaa la filayaa in dagaaladu sii kordhaan, dhaqaale xumiduna ka sii darto. Soomaaliya waxay kow ka tahay dalalka ku tiirsan gargaarka bini aadanimo, waxaana u sii dheer koonfurta iyo caasimaddii Xamar oo ku sii tiirsan ciidamo shisheeye oo nabad-ilaalin, in kasta oo su’aalo badan ay ka taaganyihiin nabadda ay ilaalinayaan tan iyo sannadkii 2007. Laakiin doodaas waa mar kale iyo maalin kale.
Haddii aan tusaalo u soo qaadano heerka hoos-u-dhac ee uu marayo gargaarka shisheeye, maanta waxaa Shirkii Cilmibaarista Jaamacadaha Puntland ka hadlay Madaxweyne Kuxigeenka Puntland Ilyaas Cismaan Lugatoor, waxa uuna yiri, “Gargaarkii mar dhow waa la waayayaa. Intaan ka warqabno hay’adihii caalamiga ahaa ee waddanka deganaa hay’ad ay 100 qof ka shaqeynayeen baa waxaa laga reebay 5-6 qof. ‘Sector’ dhan oo UNICEF ah madaxii baa laga reebay … Ma waxaynu sugaynaa inta wixii inoo socday ay shafka dhigayaan dhulka? Mise waxaynu noqonaynaa dad nool oo dawlad iyo shacab inta isku tiirsadaan waxyaabahaa daboola?”
Maamulka Puntland waa dawladdii ugu horraysay ee Soomaaliyeed ee isweydiisa su’aalahaas, aadna mooddo in ay waddo, weli se aan la shaacin, qorshe looga kaaftoomayo gargaarka shisheeye.
Haddaba maxaa u qorshe ah Dawladda Fadaraalka Soomaaliyeed oo tiirkeeda koowaad ee dhaqaale yahay gargaarka shisheeye, maxaa se u qorshe ah maamulada kale ee dalka? Kaagaba sii daran e, haddii dagaal darani ka dillaaco Bariga Dhexe ama se adduunka oo dhan, maxaa Soomaali u qorshe ah? Ma la qiyaasay kaydka cunto iyo kan shidaal ee Soomaaliya u baahantahay ugu yaraan hal sano? Qoysaska Soomaaliyeed, inta awood dhaqaale leh, weli ma samaysteen qorshe dhaqaale, mid cunto iyo mid shidaal oo qoyska ku filan ugu yaraan hal sano.
Su’aalahaas waa kuwo is weydiin iyo waliba tabaabusho degdeg ah mudan, waana waajib saaran maamulada dalku in ay dadka ku baraarujiyaan khataraha soo fooleh oo ay ugu horreeyaan dhaqaale xumi iyo cunto yaraan soo wajahda Geeska Afrika.
Su’aal kale oo muhiim ah baa ayana ah mid abbaareysa ganacsatada dalka iyo qof kasta oo kaydkiisa dhaqaale ku kaydsada bangi iyo doolar Maraykan. Su’aashuna waa, “haddii dagaal adduun dhaco diyaar ma u tahay laba kala daran midkood: doolarka oo qiima beela, ama asaga oo dawladdii daabacday la wareegto?”
Su’aasha lacagtu waa muhiim maxaa yeelay taariikhu waxay na baraysaa mar kasta oo dagaal weyni adduunka ka dhaco, dal kastaa wuxuu shacabka kala wareegaa lacagta iyo dahabka bangiyada u taal. Marka maxaa kuu talo ah haddii dagaal weyni adduunka ka qarxo?
Qormooyinkeena danbe waxaan isku dayi doonaa in aan su’aalaha qaar jawaab u helno ee Daljir isha ku hay.
> Daljir Media
COMMENTS